Ventilatoren in zijwand zorgen voor betere koeling melkstal

De Jong heeft samen met zijn vrouw Janneke en hun zoon Henk een vof in het Zuid-Hollandse Noordeloos. Ze houden 135 melkkoeien jaarrond op stal en tachtig stuks jongvee. In 2018 liet De Jong zijn ligboxenstal verbouwen en vergroten.

In overleg met Abbi-Aerotech koos hij voor dwarsventilatie van de vernieuwde stal. In zijn oude stal kon dat niet, omdat de zijwanden te laag waren. Voor dwarsventilatie is een hoogte nodig van 4,10 meter. De veehouder liet in juli van dit jaar elf ventilatoren in beide zijkanten aanbrengen, 7 meter uit elkaar.

Leverancier Abbi-Aerotech ontdekte zo'n zeven jaar geleden bij toeval de voordelen van dwarsventilatie in een stal in Zuid-Duitsland, vertelt oprichter Aalbert Bussem. In die stal zaten de ventilatoren in de zijwand, omdat er in de voor- en achtergevel geen plek voor was. Het bleek zo goed te werken, dat Bussem zich verbaasd afvroeg waarom het niet eerder was toegepast. Sindsdien heeft het dwarsventilatiesysteem een enorme opgang gemaakt.

Voordelen van dwarsventilatie

Dwarsventilatie heeft diverse voordelen. Een voordeel is dat de luchtstroom in de lengterichting van de koeien zorgt voor een betere koeling van de dieren. Ventilatoren die in de lengterichting van de stal hangen, blazen de lucht tegen de zijkanten van de koeien.

Bovendien komt de lucht dan meestal obstakels tegen, zoals dwarsmuurtjes of schotten bij drinkbakken of doorgangen. Ook is er dan meestal een groter verschil tussen plekken waar veel en waar weinig luchtstroom is. Dat is ook de ervaring van De Jong. 'De koeien staan sinds de nieuwe ventilatie veel minder op een hoop.'

Dwarsventilatie geeft ook een frissere lucht met een betere luchtkwaliteit dan lengteventilatie, en met veel minder temperatuurverschillen, legt Bussem uit.

Elf ventilatoren

De Jong is heel tevreden over de dwarsventilatie. In zijn vernieuwde stal blazen nu elf ventilatoren de buitenlucht naar binnen. De luchtstromen van beide kanten komen midden in de stal samen en stuwen de warme lucht door de nok naar buiten.

'Er is best veel luchtverplaatsing', vertelt de veehouder. Daar gaat het juist om, legt Bussem uit. 'Het gaat om de luchtsnelheid bij het dier. Niet om de luchtcapaciteit van de ventilator. Als het heel warm is, is een luchtsnelheid van 2,5 meter per seconde optimaal. Daarmee kun je de gevoelstemperatuur van de koeien met meer dan 7 graden omlaag brengen.' Dat blijkt onder meer uit onderzoek in Duitsland en de Verenigde Staten.

Voelers in de stal reageren op temperatuur en sturen de ventilatoren aan. 'Je hoeft er zelf niets aan te doen', vertelt De Jong. Bij zo'n 18 graden gaan ze al zacht draaien. Bij zo'n 22 graden draaien ze op volle snelheid. 'Uit onderzoek blijkt dat hoogproductieve koeien al hittestress hebben bij die temperatuur', legt Bussem uit.

Geen vliegenbestrijding

Vliegen hebben juist een hekel aan luchtverplaatsing. De veehouder heeft nog niets aan vliegenbestrijding hoeven doen sinds het nieuwe ventilatiesysteem draait. Bij zijn robots plaatste hij ook een kleine ventilator.

Als de bewegende lucht vochtig wordt gemaakt, is het koeleffect nog groter. Daarom levert Abbi-Aerotech ook systemen om nevel in de stal te brengen bij heet weer. Tijdens de heetste dagen ging De Jong daar zelf al mee aan de slag. Met een tuinslang sproeide hij water van 12 graden voor een aantal ventilatoren. Buiten was het toen 40 graden, binnen slechts 28 graden. 'Het was in de schuur beter dan in huis', zegt hij lachend.

Meer luchtverplaatsing nodig

Volgens de veehouder is bij echt broeierig weer nog wel wat meer luchtverplaatsing nodig, om het vocht te verdrijven. 'Dat gaat Abbi-Aerotech nog regelen.' Al met al is de ondernemer 'zeer content' met het systeem. 'Deze investering verdient zich heel snel terug. Zeker bij ons, omdat de koeien de hele dag op stal staan. De winst zit in meer liters en een betere gezondheid van de koeien.'

Tijdens de extreme warmte van 40 graden deze zomer bleken de voordelen het duidelijkst. De Jong: 'We hoorden dat bij sommige collega's de dagproductie per koe daalde met 8 liter. Wij zijn toen slechts met 1,5 liter per koe gezakt en de productie was na de hete dagen weer snel op peil.'